تاریخچه شرکت ولوو؛ یک قرن پادشاهی بر جاده ها
تاریخچه ولوو
ولوو یکی از خودروسازان قدیمی اروپایی است که هیچوقت نتوانسته در بخش خودروهای سواری به اندازه خودروهای تجاریاش در دنیا شناخته شود. این شرکت که محصولاتش همیشه از نظر ایمنی در بالاترین ردهها قرار دارد، حالا در تملک جیلی است و توانسته تا حد زیادی به روزهای اوج خودش بازگردد. میتوان در یک جمعبندی گفت که محصولات سواری ولوو همیشه خوب هستند؛ اما هیچگاه آنقدر محبوب نبودهاند که بتوانند با رقبای خود به راحتی رقابت کنند. تاریخچه خودرو از یک قرن پیش شروع میشود.
ولوو، نامی آشنا و ماندگار در صنعت حملونقل سنگین است؛ برندی که از دل اسکاندیناوی برخاست و امروز بهعنوان یکی از ستونهای اصلی فناوری، ایمنی و پایداری در صنعت کامیونسازی جهان شناخته میشود. این شرکت، با سابقهای نزدیک به یک قرن، همواره در خط مقدم نوآوری قرار داشته؛ چه در توسعه پیشرانههای قدرتمند دیزلی، چه در ساخت سیستمهای ایمنی پیشرو و چه در ورود جسورانه به حوزه حملونقل هوشمند و الکتریکی.
در حالیکه بسیاری از برندهای قدیمی در فراز و نشیبهای بازار جهانی از میان رفتند یا در شرکتهای بزرگتر ادغام شدند، ولوو توانست با حفظ هویت وایکینگی خود، به بازیگری جهانی بدل شود؛ از خیابانهای بارانی سوئد تا جادههای داغ خاورمیانه، از جادههای یخزده آمریکای شمالی تا مسیرهای سخت اروپای شرقی، ولوو سلطان بیرقیب جادهها است.
این مقاله از پایه یک، ویژه دوستداران برند ولوو است، در این مطلب بهجای مروری سطحی، سیر تحولات برند ولوو را بهصورت دقیق و مرحلهبهمرحله بررسی میکنیم: از ساخت اولین کامیون در سال ۱۹۲۸، تا تولید مدلهای الکتریکی نسل جدید. تمرکز اصلی ما روی تاریخچه بخش کامیونهای ولوو (Volvo Trucks) خواهد بود، اما برای درک بهتر مسیر رشد این غول صنعتی، به تحولات ساختاری، ادغامها و فناوریهای تاثیرگذار آن نیز خواهیم پرداخت.
سوئد، گوتنبرگ، ۱۹۲۷: ولوو متولد شد
شرکت ولوو فعالیت خود را در تاریخ ۱۴ آوریل ۱۹۲۷ (۲۵ فروردین ۱۳۰۶) در شهر گوتنبرگ سوئد آغاز کرد. موسسان این شرکت، «آسر گابریلسون» (Assar Gabrielsson) و «گوستاو لارسون» (Gustav Larson)، با هدف تولید خودروهایی مقاوم و مطمئن برای شرایط خاص اقلیمی و جادهای اسکاندیناوی، پایههای برند ولوو را بنا نهادند. واژه «Volvo» در زبان لاتین بهمعنای «میغلتَم» است و به حرکت، پایداری و پیشروی دائمی اشاره دارد، ویژگیهایی که بعدها به جوهره فلسفه این برند بدل شدند.
در نخستین سالها، تمرکز ولوو بر تولید خودروهای سواری بود، اما خیلی زود مشخص شد که بازار به وسایل نقلیه سنگین بیش از خودروهای سواری نیاز دارد؛ بهخصوص در شرایطی که زیرساخت حملونقل اروپا در حال بازسازی پس از جنگ جهانی اول بود. تنها یک سال پس از شروع فعالیت، یعنی در سال ۱۹۲۸، اولین کامیون ولوو با نام LV Series 1 معرفی شد. این کامیون با ظرفیت بار ۱٫۵ تن، موتور ۲ لیتری بنزینی و شاسی مقاوم، گام ابتدایی اما بسیار مهمی در مسیر تبدیل ولوو به یک برند صنعتی برداشت.
نکته مهم اینجاست که ولوو از همان ابتدا کامیون را نه فقط بهعنوان یک وسیله باربری، بلکه بهعنوان یک ماشین مهندسیشده برای کار در سختترین شرایط در نظر گرفت. LV Series 1 با استقبال خوبی در بازار داخلی مواجه شد و سنگ بنای توسعه ولوو در صنعت حملونقل سنگین را گذاشت.
این دوره، یعنی اواخر دهه ۲۰ و اوایل دهه ۳۰ میلادی، برای ولوو سالهای آزمون، خطا و تثبیت بود، دورهای که در آن، شرکت ضمن حفظ هویت محلی خود، بهمرور آماده ورود به میدانهای بزرگتر صنعتی و گستردهتر جغرافیایی شد.
سالهای تثبیت و توسعه داخلی (۱۹۳۵–۱۹۵۰) یا (۱۳۱۴–۱۳۲۹ شمسی)
پس از عرضه نخستین کامیون ولوو در سال ۱۹۲۸، مسیر توسعه محصولات سنگین این شرکت بهسرعت شکل گرفت. دهه ۱۹۳۰ برای ولوو، دههای بود که هویت صنعتیاش بهتدریج تثبیت شد. در سال ۱۹۳۵ (۱۳۱۴)، شرکت بلبرینگسازی SKF که تا آن زمان مالک اصلی ولوو محسوب میشد، با واگذاری سهام خود، استقلال کامل برند ولوو را رقم زد. این اتفاق، نقطه عطف مهمی در رشد سازمانی شرکت بود و به ولوو اجازه داد تا با تمرکز بیشتری وارد بازار حملونقل شود.
در همین دوره، ولوو دامنه تولید خود را از خودروهای سواری فراتر برد و خط تولید کامیونها و اتوبوس ها را توسعه داد. طراحی مهندسی این محصولات، با هدف مقاومت در برابر شرایط سخت آبوهوایی و جادهای اسکاندیناوی، همچنان از نقاط متمایز این برند بود. همچنین در دهه ۳۰، ولوو وارد حوزه تولید موتورهای دیزلی شد؛ حرکتی که بعدها نقشی اساسی در تثبیت جایگاه این شرکت در صنعت کامیونسازی جهان ایفا کرد.
در دهه ۱۹۴۰ (دهه ۱۳۲۰ شمسی)، با وقوع جنگ جهانی دوم، بسیاری از فعالیتهای صنعتی اروپا با اختلال مواجه شد. با این حال، ولوو توانست بهواسطه موقعیت جغرافیایی سوئد، که از ورود مستقیم به جنگ پرهیز کرده بود، سطح تولید خود را حفظ کند. در این سالها، کامیونهای ولوو نقشی کلیدی در حملونقل داخلی و بازسازی پساجنگ در اسکاندیناوی ایفا کردند.
دستاوردهای این دوره، ولوو را از یک تولیدکننده ملی به بازیگری منطقهای در صنعت حملونقل تبدیل کرد و زیرساخت لازم برای ورود به بازارهای جهانی را در دهههای بعد فراهم ساخت.
ورود به بازار جهانی و گسترش فعالیتها (۱۹۵۰–۱۹۷۰) | (۱۳۲۹–۱۳۴۹ شمسی)
دهههای ۵۰ و ۶۰ میلادی، آغاز دوران جهانیشدن برند ولوو بود؛ دورهای که طی آن شرکت با تکیه بر کیفیت بالای ساخت، طراحی مقاوم و قدرت فنی محصولاتش توانست پا را از مرزهای اسکاندیناوی فراتر بگذارد. در سال ۱۹۵۳ (۱۳۳۲ شمسی)، ولوو نخستین اتوبوس خود با نام B375 را معرفی کرد، محصولی که نشاندهندهی ورود جدی شرکت به بازار حملونقل عمومی بود. در همین زمان، کامیونهای ولوو بهویژه مدلهای LV100 و Viking با موفقیت در بازارهای خارجی، از جمله بریتانیا و هلند، عرضه شدند.
یکی از نقاط عطف این دوره، توسعه فناوری پیشرانههای دیزلی بود. ولوو با ارتقای موتورهای دیزلی خود، بهرهوری مصرف سوخت و دوام موتور را افزایش داد؛ موضوعی که در بازارهای بینالمللی، بهویژه در حملونقل جادهای سنگین، مزیت رقابتی محسوب میشد. همچنین در اواخر دهه ۶۰ میلادی، ولوو اولین کامیونهای خود را به ایالات متحده صادر کرد، بازاری که بعدها به یکی از افقهای استراتژیک این برند تبدیل شد.
ولوو همچنین در این دوران، خطوط تولید خود را در کشورهای مختلف توسعه داد. از جمله در سال ۱۹۶۸ (۱۳۴۷ شمسی)، کارخانهای در بلژیک تاسیس شد که نقش مهمی در پشتیبانی بازار اروپا ایفا کرد. شرکت با تمرکز بر کیفیت ساخت، شبکه خدمات پس از فروش گسترده و فلسفه «رانندگی امن و پایدار»، به تدریج جایگاه خود را در میان تولیدکنندگان جهانی تثبیت کرد.
در این سالها ولوو از یک برند منطقهای اسکاندیناویایی به بازیگری بینالمللی در صنعت خودروهای تجاری تبدیل شد، با کامیونهایی که حالا نه فقط برای سوئد، بلکه برای جهان طراحی میشدند.
دهههای نوآوری و ادغام (۱۹۷۰–۱۹۹۰) | (۱۳۴۹–۱۳۶۹ شمسی)
آغاز دهه ۱۹۷۰ میلادی (دهه ۱۳۵۰ شمسی) برای ولوو با موجی از نوآوریهای فناوری و تحولات ساختاری همراه بود. در این دوره، شرکت با تمرکز بر ارتقای کیفیت طراحی، ایمنی و قدرت موتور، مدلهایی را عرضه کرد که نهتنها از نظر فنی پیشرفته بودند، بلکه مفهوم «کامیون ساختهشده برای انسان» را به معنای واقعی در صنعت حملونقل تعریف کردند.
در سال ۱۹۷۳ (۱۳۵۲ شمسی)، ولوو مدل F88 را معرفی کرد، کامیونی انقلابی با موتور دیزلی ۱۲ لیتری، ترمزهای بادی پیشرفته، کابین خوابدار و طراحی ارگونومیک که برای مسیرهای طولانی اروپایی ساخته شده بود. این مدل نهتنها در اروپا، بلکه در خاورمیانه و آمریکای لاتین هم محبوبیت فراوانی به دست آورد و بهنوعی چهره بینالمللی ولوو را ساخت.
همچنین ولوو در این دهه توجه ویژهای به ایمنی داشت، موضوعی که از همین زمان در برند آن نهادینه شد. ولوو اولین سازندهای بود که در کامیونهای سنگین، کمربند ایمنی، سیستم کنترل دما، فرمان هیدرولیک پیشرفته و استاندارد ضد تصادف کابین راننده را بهصورت استاندارد عرضه کرد؛ گامی که موجب شد ولوو پیشتاز ایمنی در کلاس کامیونهای جادهای شود.
در دهه ۱۹۸۰ (دهه ۱۳۶۰ شمسی)، ولوو وارد مرحلهای از مشارکت و ادغامهای راهبردی شد. یکی از مهمترین تحولات، ادغام با برند آمریکایی White Trucks در سال ۱۹۸۱ (۱۳۶۰ شمسی) بود. این همکاری باعث شد ولوو به بازار ایالات متحده نفوذ عمیقتری پیدا کند و پایهگذار حضور برند در کلاس کامیونهای سنگین آمریکای شمالی باشد.
در همین سالها، زیرمجموعههای مختلفی در زمینه تولید قطعات، خدمات پس از فروش و فناوریهای پیشرانه توسط ولوو راهاندازی شدند. توسعه کارخانههای تولیدی در خارج از اروپا، از جمله در آمریکای جنوبی، آسیا و خاورمیانه، قدرت و توان عملیاتی ولوو را چند برابر کرد.
در پایان این دوره، ولوو از یک برند صادراتی اروپایی به یک گروه صنعتی بینالمللی با شبکه تولید و توزیع جهانی تبدیل شده بود؛ برندی که دیگر فقط تولیدکننده کامیون نبود، بلکه بازیگر اصلی در اکوسیستم حملونقل جهانی بهشمار میرفت.
ولوو در آستانه قرن ۲۱ (۱۹۹۰–۲۰۰۰) | (۱۳۶۹–۱۳۷۹ شمسی)
دهه ۱۹۹۰ میلادی (دهه ۱۳۷۰ شمسی) یکی از تاثیرگذارترین دورانها در تاریخ ولوو بود، دورانی که این شرکت با تصمیمی سرنوشتساز، بخش تولید خودروهای سواری خود را واگذار کرد تا بهطور کامل بر صنعت خودروهای تجاری و حملونقل سنگین متمرکز شود. در سال ۱۹۹۹ (۱۳۷۸ شمسی)، ولوو بخش سواری خود را به شرکت فورد واگذار کرد؛ حرکتی که نشاندهنده عزم جدی این برند برای تمرکز کامل بر کامیون، اتوبوس، موتورهای صنعتی و ماشینآلات راهسازی بود.
در همین دوره، ولوو با خرید شرکتهای مطرح اروپایی و توسعه زیرساختهای جهانی خود، جایگاهش را در میان سه برند برتر کامیونسازی دنیا تثبیت کرد. مهمترین رویداد این دوره را باید خرید شرکت Renault Véhicules Industriels در سال ۲۰۰۰ (که در اوایل دهه بعد نهایی شد) دانست؛ این شرکت مالک برندهای مشهوری چون Renault Trucks و Mack Trucks بود. این خرید، ولوو را به دومین تولیدکننده بزرگ کامیونهای سنگین در سطح جهان تبدیل کرد و دسترسی آن را به بازارهای فرانسه، آمریکای شمالی و سایر نقاط اروپا گسترش داد.
از منظر فنی، ولوو در دهه ۹۰ تمرکز ویژهای بر افزایش بهرهوری سوخت، بهینهسازی پیشرانههای دیزلی و توسعه سیستمهای تعلیق و ترمز داشت. مدلهای این دوره مانند Volvo FH12 و Volvo FM نهتنها از نظر طراحی ظاهری پیشرفتهتر بودند، بلکه در بخش ایمنی، ارگونومی و دوام عملکرد نیز استانداردهای جدیدی تعریف کردند.
در پایان دهه ۹۰، ولوو دیگر یک برند ملی یا حتی اروپایی نبود. این شرکت حالا یک کنسرسیوم جهانی با شبکهای گسترده از کارخانهها، مراکز تحقیق و توسعه و زنجیره خدمات پس از فروش بود که در خدمت ناوگانهای حملونقل در بیش از ۱۰۰ کشور فعالیت میکرد.
تحول دیجیتال و گسترش جهانی (۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰) | (۱۳۷۹–۱۳۸۹ شمسی)
دهه نخست قرن بیستویکم برای شرکت ولوو، دورهای از تثبیت موقعیت جهانی و آغاز تحول دیجیتال در صنعت حملونقل بود. پس از ادغام استراتژیک با برندهای Renault Trucks و Mack Trucks، ولوو به بازیگری چندملیتی با پوشش جغرافیایی کامل در اروپا، آمریکای شمالی، آمریکای لاتین، آسیا و استرالیا تبدیل شد. این گسترش ژئوگرافیک، همراه با توسعه فناوریهای دیجیتال، چشمانداز جدیدی برای آینده این برند ایجاد کرد.
یکی از مهمترین دستاوردهای این دهه، تمرکز بر سیستمهای الکترونیکی مدیریت ناوگان (Telematics) بود. ولوو با راهاندازی سامانههایی مانند Dynafleet، به مشتریان امکان داد تا دادههای عملیاتی کامیونها را در زمان واقعی (Real-time) پایش کرده و تصمیمات مبتنی بر داده اتخاذ کنند، گامی بلند در مسیر هوشمندسازی ناوگانهای حملونقل. این سیستمها نهتنها به کاهش مصرف سوخت کمک کردند، بلکه زمان توقف و هزینههای نگهداری را نیز بهطور محسوسی کاهش دادند.
در این دوره همچنین توسعه نسل دوم کامیونهای سری FH و FM با تمرکز بر ایمنی، راحتی راننده و بازدهی فنی در دستور کار قرار گرفت. موتورهای دیزلی با استانداردهای آلایندگی یورو ۳ و سپس یورو ۴، به همراه گیربکسهای هوشمند I-Shift، ولوو را به پیشگام مصرف بهینه سوخت و حملونقل پایدار در اروپا و فراتر از آن بدل کردند.
در بخش زیرساخت، ولوو سرمایهگذاری سنگینی در تاسیس مراکز تولید و تحقیق در کشورهایی مانند هند، چین، روسیه و برزیل انجام داد. این مراکز نهتنها وظیفه تولید محلی را داشتند، بلکه با نیازهای بومی هر بازار همراستا بودند،رویکردی که سهم ولوو را در بازارهای در حال توسعه بهشدت افزایش داد.
دهه ۲۰۰۰، دهه بلوغ جهانی ولوو بود؛ دورهای که در آن این شرکت، نه فقط تولیدکننده کامیون، بلکه ارائهدهندهی راهکارهای هوشمند حملونقل برای قرن جدید شد.
ولوو در عصر پایداری و فناوری هوشمند (۲۰۱۰ تا امروز) | (۱۳۸۹ تا امروز)
ورود به دهه ۲۰۱۰ برای شرکت ولوو، آغاز یک دگردیسی بنیادین بود، تحولی که این بار نه با تمرکز بر قدرت موتور یا ظرفیت بار یا سیستمهای ایمنی، بلکه با هدفگذاری روی کاهش آلایندگی، دیجیتالیسازی حملونقل و توسعه راهکارهای هوشمند شکل گرفت. ولوو در این دوره با رویکردی آیندهنگر، جایگاه خود را از یک تولیدکننده سنتی کامیون، به یک رهبر در صنعت حملونقل پایدار و فناورانه ارتقاء داد.
یکی از مهمترین دستاوردهای این دوره، معرفی نسل جدید کامیونهای الکتریکی بود. ولوو با عرضه مدلهایی مانند Volvo FE Electric، FL Electric، FH Electric و FM Electric، نشان داد که فناوری حملونقل بدون آلایندگی نهتنها یک شعار تبلیغاتی نیست، بلکه یک استراتژی اجرایی و قابل پیادهسازی است. این کامیونها بهویژه در بخشهای توزیع شهری، جمعآوری پسماند و حملونقل درون شهری بهکار گرفته شدهاند و پاسخگوی نیاز بازارهای اروپایی، آمریکای شمالی و آسیای شرقی هستند.
از سوی دیگر، ولوو سرمایهگذاری سنگینی در توسعه سیستمهای خودران (Autonomous Driving) و اتصال هوشمند خودرو به شبکه (Vehicle Connectivity) انجام داده است. پروژههایی مانند Vera، که شامل کامیونهای خودران بدون کابین برای حمل بار در مسیرهای ثابت هستند، بازتابی از چشمانداز جسورانه ولوو برای آینده صنعت حملونقل است.
در حوزه ایمنی، ولوو همچنان پرچمدار باقی مانده و فناوریهایی چون دوربینهای ۳۶۰ درجه، هشدار خروج از خط، ترمز اضطراری خودکار (AEB) و کنترل پایداری پیشرفته (ESP) را در کلاس کامیون به استاندارد تبدیل کرده است. این ویژگیها، بهویژه در مدلهای جدید سری FH و FM، نهتنها جان رانندگان را حفظ میکنند، بلکه ایمنی سایر کاربران جاده را نیز تضمین میکنند.
در سالهای اخیر، ولوو همچنین متعهد شده تا تا سال ۲۰۴۰ میلادی (۱۴۱۹ شمسی) به کربن صفر کامل در کل زنجیره ارزش خود دست یابد، اهدافی که شامل تولید، مصرف و بازیافت کامیونها میشود.
مروری بر مهمترین مدلهای ولوو در تاریخ
تاریخ ولوو با مدلها و نامهایی گره خورده که هرکدام در زمان خود، نقطهعطفی در صنعت کامیونسازی بودهاند. این کامیونها نهفقط بهخاطر مشخصات فنی، بلکه بهدلیل نوآوری، دوام، و تطبیق با نیازهای روز بازار جهانی شناخته میشوند. در ادامه به مهمترین مدلهایی میپردازیم که مسیر برند ولوو را شکل دادهاند:
Volvo LV Series 1 (1928)
اولین کامیون رسمی ولوو با ظرفیت ۱٫۵ تن و موتور بنزینی، آغازگر راهی بود که بعدها راه را برای تبدیل شدن این شرکت به یک قدرت صنعتی هموار کرد. طراحی ساده اما مقاوم آن برای جادههای اسکاندیناوی، سنگبنای فلسفه مهندسی ولوو شد.
Volvo Titan (1951)
اولین کامیون سنگین ولوو با موتور دیزلی و ترمز بادی. این مدل سهم بزرگی در صادرات ولوو به اروپا و خاورمیانه داشت و آغازگر حضور پررنگ ولوو در کلاس کامیونهای بینشهری بود.
Volvo F88 (1965)
کامیونی انقلابی با طراحی مدرن، کابین خوابدار و ظرفیت بالای حمل بار. این مدل یکی از موفقترین کامیونهای اروپایی دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی بود و تا سالها در ایران نیز حضور پررنگ داشت.
Volvo N10 / N12 (دهه ۷۰)
با طراحی دماغدار و موتور قدرتمند، این سری برای بازارهای خارج از اروپا از جمله آمریکای جنوبی و خاورمیانه توسعه یافت. دوام بالا و قدرت کشش زیاد، آن را به انتخاب محبوبی برای شرایط سخت تبدیل کرد.
Volvo FH12 / FH16 (1993 تا امروز)
معرفی این مدل آغازگر عصر مدرن در کامیونهای ولوو بود. سری FH با فناوریهایی چون I-Shift، طراحی آیرودینامیک، کابین پیشرفته و تمرکز بر ایمنی، نهفقط بازار اروپا بلکه بازار بسیاری از کشورهای توسعهیافته و درحالتوسعه را فتح کرد.
Volvo FM (از ۱۹۹۸ تاکنون)
نسخه سبکتر و چندمنظوره سری FH برای توزیع منطقهای، ساختوساز و خدمات شهری. مدلهای FM معمولا با تکنولوژی مشابه FH اما در کلاس وزنی پایینتر عرضه میشوند.
Volvo VNL (ویژه بازار آمریکا)
طراحیشده برای جادههای گسترده آمریکای شمالی با تمرکز بر راحتی راننده، ایمنی و مصرف سوخت بهینه. این سری یکی از ستونهای فروش ولوو در بازار ایالات متحده محسوب میشود.
Volvo FH Electric / FM Electric (از ۲۰۲۲)
اولین نسل کامیونهای تمامبرقی ولوو با برد تا ۳۰۰ کیلومتر، طراحی شده برای حملونقل درونشهری و منطقهای. این مدلها نشاندهنده ورود جدی ولوو به صنعت حملونقل بدون آلایندگی هستند.
سخن پایانی: چرا ولوو یک برند مرجع در صنعت حملونقل است؟
موفقیت ولوو در بازار جهانی کامیون، نتیجه تصادفی یک نوآوری یا تبلیغات موفق نبوده است؛ بلکه حاصل نزدیک به یک قرن پایبندی به اصول مهندسی، کیفیت ساخت، آیندهنگری و تعهد به پایداری است. ولوو برخلاف بسیاری از رقبایش، همواره یک چشم به جاده و یک چشم به آینده داشته؛ از طراحی اولین کامیون برای زمستانهای سخت سوئد گرفته تا توسعه کامیونهای برقی و خودران برای شهرهای هوشمند.
این برند با شناخت دقیق از نیازهای ناوگانهای تجاری، چه در مسیرهای کوهستانی اسکاندیناوی باشد، چه در جادههای شهری اروپا، چه در بزرگراههای آمریکای شمالی، توانسته محصولاتی طراحی کند که نهفقط پاسخگوی نیاز فنی، بلکه حامی راننده، مالک ناوگان و محیطزیست نیز باشند.
ولوو همچنین موفق شده است میان سنت و تحول توازن برقرار کند؛ نه در گذشته جا مانده و نه آینده را به رویا سپرده. نوآوریهایی چون گیربکس I-Shift، کامیونهای الکتریکی سری FH و FM، پروژههای خودران مانند Vera و سامانههای مدیریت ناوگان پیشرفته، گواهی هستند بر تعهد مداوم این برند به بازتعریف صنعت حملونقل.
در دنیایی که فشارهای زیستمحیطی، هزینههای انرژی و رقابت فناوری روزبهروز پیچیدهتر میشوند، ولوو نهتنها بقا یافته، بلکه پیشرو باقی مانده است. همین استمرار در تعالی است که آن را به یک «برند مرجع» در صنعت کامیونسازی جهان تبدیل کرده است.
ولوو یکی از خودروسازان قدیمی اروپایی است که هیچوقت نتوانسته در بخش خودروهای سواری به اندازه خودروهای تجاریاش در دنیا شناخته شود. این شرکت که محصولاتش همیشه از نظر ایمنی در بالاترین ردهها قرار دارد، حالا در تملک جیلی است و توانسته تا حد زیادی به روزهای اوج خودش بازگردد. میتوان در یک جمعبندی گفت که محصولات سواری ولوو همیشه خوب هستند؛ اما هیچگاه آنقدر محبوب نبودهاند که بتوانند با رقبای خود به راحتی رقابت کنند. تاریخچه خودرو از یک قرن پیش شروع میشود.
ولوو، نامی آشنا و ماندگار در صنعت حملونقل سنگین است؛ برندی که از دل اسکاندیناوی برخاست و امروز بهعنوان یکی از ستونهای اصلی فناوری، ایمنی و پایداری در صنعت کامیونسازی جهان شناخته میشود. این شرکت، با سابقهای نزدیک به یک قرن، همواره در خط مقدم نوآوری قرار داشته؛ چه در توسعه پیشرانههای قدرتمند دیزلی، چه در ساخت سیستمهای ایمنی پیشرو و چه در ورود جسورانه به حوزه حملونقل هوشمند و الکتریکی.
در حالیکه بسیاری از برندهای قدیمی در فراز و نشیبهای بازار جهانی از میان رفتند یا در شرکتهای بزرگتر ادغام شدند، ولوو توانست با حفظ هویت وایکینگی خود، به بازیگری جهانی بدل شود؛ از خیابانهای بارانی سوئد تا جادههای داغ خاورمیانه، از جادههای یخزده آمریکای شمالی تا مسیرهای سخت اروپای شرقی، ولوو سلطان بیرقیب جادهها است.
این مقاله از پایه یک، ویژه دوستداران برند ولوو است، در این مطلب بهجای مروری سطحی، سیر تحولات برند ولوو را بهصورت دقیق و مرحلهبهمرحله بررسی میکنیم: از ساخت اولین کامیون در سال ۱۹۲۸، تا تولید مدلهای الکتریکی نسل جدید. تمرکز اصلی ما روی تاریخچه بخش کامیونهای ولوو (Volvo Trucks) خواهد بود، اما برای درک بهتر مسیر رشد این غول صنعتی، به تحولات ساختاری، ادغامها و فناوریهای تاثیرگذار آن نیز خواهیم پرداخت.
سوئد، گوتنبرگ، ۱۹۲۷: ولوو متولد شد
شرکت ولوو فعالیت خود را در تاریخ ۱۴ آوریل ۱۹۲۷ (۲۵ فروردین ۱۳۰۶) در شهر گوتنبرگ سوئد آغاز کرد. موسسان این شرکت، «آسر گابریلسون» (Assar Gabrielsson) و «گوستاو لارسون» (Gustav Larson)، با هدف تولید خودروهایی مقاوم و مطمئن برای شرایط خاص اقلیمی و جادهای اسکاندیناوی، پایههای برند ولوو را بنا نهادند. واژه «Volvo» در زبان لاتین بهمعنای «میغلتَم» است و به حرکت، پایداری و پیشروی دائمی اشاره دارد، ویژگیهایی که بعدها به جوهره فلسفه این برند بدل شدند.
در نخستین سالها، تمرکز ولوو بر تولید خودروهای سواری بود، اما خیلی زود مشخص شد که بازار به وسایل نقلیه سنگین بیش از خودروهای سواری نیاز دارد؛ بهخصوص در شرایطی که زیرساخت حملونقل اروپا در حال بازسازی پس از جنگ جهانی اول بود. تنها یک سال پس از شروع فعالیت، یعنی در سال ۱۹۲۸، اولین کامیون ولوو با نام LV Series 1 معرفی شد. این کامیون با ظرفیت بار ۱٫۵ تن، موتور ۲ لیتری بنزینی و شاسی مقاوم، گام ابتدایی اما بسیار مهمی در مسیر تبدیل ولوو به یک برند صنعتی برداشت.
نکته مهم اینجاست که ولوو از همان ابتدا کامیون را نه فقط بهعنوان یک وسیله باربری، بلکه بهعنوان یک ماشین مهندسیشده برای کار در سختترین شرایط در نظر گرفت. LV Series 1 با استقبال خوبی در بازار داخلی مواجه شد و سنگ بنای توسعه ولوو در صنعت حملونقل سنگین را گذاشت.
این دوره، یعنی اواخر دهه ۲۰ و اوایل دهه ۳۰ میلادی، برای ولوو سالهای آزمون، خطا و تثبیت بود، دورهای که در آن، شرکت ضمن حفظ هویت محلی خود، بهمرور آماده ورود به میدانهای بزرگتر صنعتی و گستردهتر جغرافیایی شد.
سالهای تثبیت و توسعه داخلی (۱۹۳۵–۱۹۵۰) یا (۱۳۱۴–۱۳۲۹ شمسی)
پس از عرضه نخستین کامیون ولوو در سال ۱۹۲۸، مسیر توسعه محصولات سنگین این شرکت بهسرعت شکل گرفت. دهه ۱۹۳۰ برای ولوو، دههای بود که هویت صنعتیاش بهتدریج تثبیت شد. در سال ۱۹۳۵ (۱۳۱۴)، شرکت بلبرینگسازی SKF که تا آن زمان مالک اصلی ولوو محسوب میشد، با واگذاری سهام خود، استقلال کامل برند ولوو را رقم زد. این اتفاق، نقطه عطف مهمی در رشد سازمانی شرکت بود و به ولوو اجازه داد تا با تمرکز بیشتری وارد بازار حملونقل شود.
در همین دوره، ولوو دامنه تولید خود را از خودروهای سواری فراتر برد و خط تولید کامیونها و اتوبوس ها را توسعه داد. طراحی مهندسی این محصولات، با هدف مقاومت در برابر شرایط سخت آبوهوایی و جادهای اسکاندیناوی، همچنان از نقاط متمایز این برند بود. همچنین در دهه ۳۰، ولوو وارد حوزه تولید موتورهای دیزلی شد؛ حرکتی که بعدها نقشی اساسی در تثبیت جایگاه این شرکت در صنعت کامیونسازی جهان ایفا کرد.
در دهه ۱۹۴۰ (دهه ۱۳۲۰ شمسی)، با وقوع جنگ جهانی دوم، بسیاری از فعالیتهای صنعتی اروپا با اختلال مواجه شد. با این حال، ولوو توانست بهواسطه موقعیت جغرافیایی سوئد، که از ورود مستقیم به جنگ پرهیز کرده بود، سطح تولید خود را حفظ کند. در این سالها، کامیونهای ولوو نقشی کلیدی در حملونقل داخلی و بازسازی پساجنگ در اسکاندیناوی ایفا کردند.
دستاوردهای این دوره، ولوو را از یک تولیدکننده ملی به بازیگری منطقهای در صنعت حملونقل تبدیل کرد و زیرساخت لازم برای ورود به بازارهای جهانی را در دهههای بعد فراهم ساخت.
ورود به بازار جهانی و گسترش فعالیتها (۱۹۵۰–۱۹۷۰) | (۱۳۲۹–۱۳۴۹ شمسی)
دهههای ۵۰ و ۶۰ میلادی، آغاز دوران جهانیشدن برند ولوو بود؛ دورهای که طی آن شرکت با تکیه بر کیفیت بالای ساخت، طراحی مقاوم و قدرت فنی محصولاتش توانست پا را از مرزهای اسکاندیناوی فراتر بگذارد. در سال ۱۹۵۳ (۱۳۳۲ شمسی)، ولوو نخستین اتوبوس خود با نام B375 را معرفی کرد، محصولی که نشاندهندهی ورود جدی شرکت به بازار حملونقل عمومی بود. در همین زمان، کامیونهای ولوو بهویژه مدلهای LV100 و Viking با موفقیت در بازارهای خارجی، از جمله بریتانیا و هلند، عرضه شدند.
یکی از نقاط عطف این دوره، توسعه فناوری پیشرانههای دیزلی بود. ولوو با ارتقای موتورهای دیزلی خود، بهرهوری مصرف سوخت و دوام موتور را افزایش داد؛ موضوعی که در بازارهای بینالمللی، بهویژه در حملونقل جادهای سنگین، مزیت رقابتی محسوب میشد. همچنین در اواخر دهه ۶۰ میلادی، ولوو اولین کامیونهای خود را به ایالات متحده صادر کرد، بازاری که بعدها به یکی از افقهای استراتژیک این برند تبدیل شد.
ولوو همچنین در این دوران، خطوط تولید خود را در کشورهای مختلف توسعه داد. از جمله در سال ۱۹۶۸ (۱۳۴۷ شمسی)، کارخانهای در بلژیک تاسیس شد که نقش مهمی در پشتیبانی بازار اروپا ایفا کرد. شرکت با تمرکز بر کیفیت ساخت، شبکه خدمات پس از فروش گسترده و فلسفه «رانندگی امن و پایدار»، به تدریج جایگاه خود را در میان تولیدکنندگان جهانی تثبیت کرد.
در این سالها ولوو از یک برند منطقهای اسکاندیناویایی به بازیگری بینالمللی در صنعت خودروهای تجاری تبدیل شد، با کامیونهایی که حالا نه فقط برای سوئد، بلکه برای جهان طراحی میشدند.
دهههای نوآوری و ادغام (۱۹۷۰–۱۹۹۰) | (۱۳۴۹–۱۳۶۹ شمسی)
آغاز دهه ۱۹۷۰ میلادی (دهه ۱۳۵۰ شمسی) برای ولوو با موجی از نوآوریهای فناوری و تحولات ساختاری همراه بود. در این دوره، شرکت با تمرکز بر ارتقای کیفیت طراحی، ایمنی و قدرت موتور، مدلهایی را عرضه کرد که نهتنها از نظر فنی پیشرفته بودند، بلکه مفهوم «کامیون ساختهشده برای انسان» را به معنای واقعی در صنعت حملونقل تعریف کردند.
در سال ۱۹۷۳ (۱۳۵۲ شمسی)، ولوو مدل F88 را معرفی کرد، کامیونی انقلابی با موتور دیزلی ۱۲ لیتری، ترمزهای بادی پیشرفته، کابین خوابدار و طراحی ارگونومیک که برای مسیرهای طولانی اروپایی ساخته شده بود. این مدل نهتنها در اروپا، بلکه در خاورمیانه و آمریکای لاتین هم محبوبیت فراوانی به دست آورد و بهنوعی چهره بینالمللی ولوو را ساخت.
همچنین ولوو در این دهه توجه ویژهای به ایمنی داشت، موضوعی که از همین زمان در برند آن نهادینه شد. ولوو اولین سازندهای بود که در کامیونهای سنگین، کمربند ایمنی، سیستم کنترل دما، فرمان هیدرولیک پیشرفته و استاندارد ضد تصادف کابین راننده را بهصورت استاندارد عرضه کرد؛ گامی که موجب شد ولوو پیشتاز ایمنی در کلاس کامیونهای جادهای شود.
در دهه ۱۹۸۰ (دهه ۱۳۶۰ شمسی)، ولوو وارد مرحلهای از مشارکت و ادغامهای راهبردی شد. یکی از مهمترین تحولات، ادغام با برند آمریکایی White Trucks در سال ۱۹۸۱ (۱۳۶۰ شمسی) بود. این همکاری باعث شد ولوو به بازار ایالات متحده نفوذ عمیقتری پیدا کند و پایهگذار حضور برند در کلاس کامیونهای سنگین آمریکای شمالی باشد.
در همین سالها، زیرمجموعههای مختلفی در زمینه تولید قطعات، خدمات پس از فروش و فناوریهای پیشرانه توسط ولوو راهاندازی شدند. توسعه کارخانههای تولیدی در خارج از اروپا، از جمله در آمریکای جنوبی، آسیا و خاورمیانه، قدرت و توان عملیاتی ولوو را چند برابر کرد.
در پایان این دوره، ولوو از یک برند صادراتی اروپایی به یک گروه صنعتی بینالمللی با شبکه تولید و توزیع جهانی تبدیل شده بود؛ برندی که دیگر فقط تولیدکننده کامیون نبود، بلکه بازیگر اصلی در اکوسیستم حملونقل جهانی بهشمار میرفت.
ولوو در آستانه قرن ۲۱ (۱۹۹۰–۲۰۰۰) | (۱۳۶۹–۱۳۷۹ شمسی)
دهه ۱۹۹۰ میلادی (دهه ۱۳۷۰ شمسی) یکی از تاثیرگذارترین دورانها در تاریخ ولوو بود، دورانی که این شرکت با تصمیمی سرنوشتساز، بخش تولید خودروهای سواری خود را واگذار کرد تا بهطور کامل بر صنعت خودروهای تجاری و حملونقل سنگین متمرکز شود. در سال ۱۹۹۹ (۱۳۷۸ شمسی)، ولوو بخش سواری خود را به شرکت فورد واگذار کرد؛ حرکتی که نشاندهنده عزم جدی این برند برای تمرکز کامل بر کامیون، اتوبوس، موتورهای صنعتی و ماشینآلات راهسازی بود.
در همین دوره، ولوو با خرید شرکتهای مطرح اروپایی و توسعه زیرساختهای جهانی خود، جایگاهش را در میان سه برند برتر کامیونسازی دنیا تثبیت کرد. مهمترین رویداد این دوره را باید خرید شرکت Renault Véhicules Industriels در سال ۲۰۰۰ (که در اوایل دهه بعد نهایی شد) دانست؛ این شرکت مالک برندهای مشهوری چون Renault Trucks و Mack Trucks بود. این خرید، ولوو را به دومین تولیدکننده بزرگ کامیونهای سنگین در سطح جهان تبدیل کرد و دسترسی آن را به بازارهای فرانسه، آمریکای شمالی و سایر نقاط اروپا گسترش داد.
از منظر فنی، ولوو در دهه ۹۰ تمرکز ویژهای بر افزایش بهرهوری سوخت، بهینهسازی پیشرانههای دیزلی و توسعه سیستمهای تعلیق و ترمز داشت. مدلهای این دوره مانند Volvo FH12 و Volvo FM نهتنها از نظر طراحی ظاهری پیشرفتهتر بودند، بلکه در بخش ایمنی، ارگونومی و دوام عملکرد نیز استانداردهای جدیدی تعریف کردند.
در پایان دهه ۹۰، ولوو دیگر یک برند ملی یا حتی اروپایی نبود. این شرکت حالا یک کنسرسیوم جهانی با شبکهای گسترده از کارخانهها، مراکز تحقیق و توسعه و زنجیره خدمات پس از فروش بود که در خدمت ناوگانهای حملونقل در بیش از ۱۰۰ کشور فعالیت میکرد.
تحول دیجیتال و گسترش جهانی (۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰) | (۱۳۷۹–۱۳۸۹ شمسی)
دهه نخست قرن بیستویکم برای شرکت ولوو، دورهای از تثبیت موقعیت جهانی و آغاز تحول دیجیتال در صنعت حملونقل بود. پس از ادغام استراتژیک با برندهای Renault Trucks و Mack Trucks، ولوو به بازیگری چندملیتی با پوشش جغرافیایی کامل در اروپا، آمریکای شمالی، آمریکای لاتین، آسیا و استرالیا تبدیل شد. این گسترش ژئوگرافیک، همراه با توسعه فناوریهای دیجیتال، چشمانداز جدیدی برای آینده این برند ایجاد کرد.
یکی از مهمترین دستاوردهای این دهه، تمرکز بر سیستمهای الکترونیکی مدیریت ناوگان (Telematics) بود. ولوو با راهاندازی سامانههایی مانند Dynafleet، به مشتریان امکان داد تا دادههای عملیاتی کامیونها را در زمان واقعی (Real-time) پایش کرده و تصمیمات مبتنی بر داده اتخاذ کنند، گامی بلند در مسیر هوشمندسازی ناوگانهای حملونقل. این سیستمها نهتنها به کاهش مصرف سوخت کمک کردند، بلکه زمان توقف و هزینههای نگهداری را نیز بهطور محسوسی کاهش دادند.
در این دوره همچنین توسعه نسل دوم کامیونهای سری FH و FM با تمرکز بر ایمنی، راحتی راننده و بازدهی فنی در دستور کار قرار گرفت. موتورهای دیزلی با استانداردهای آلایندگی یورو ۳ و سپس یورو ۴، به همراه گیربکسهای هوشمند I-Shift، ولوو را به پیشگام مصرف بهینه سوخت و حملونقل پایدار در اروپا و فراتر از آن بدل کردند.
در بخش زیرساخت، ولوو سرمایهگذاری سنگینی در تاسیس مراکز تولید و تحقیق در کشورهایی مانند هند، چین، روسیه و برزیل انجام داد. این مراکز نهتنها وظیفه تولید محلی را داشتند، بلکه با نیازهای بومی هر بازار همراستا بودند،رویکردی که سهم ولوو را در بازارهای در حال توسعه بهشدت افزایش داد.
دهه ۲۰۰۰، دهه بلوغ جهانی ولوو بود؛ دورهای که در آن این شرکت، نه فقط تولیدکننده کامیون، بلکه ارائهدهندهی راهکارهای هوشمند حملونقل برای قرن جدید شد.
ولوو در عصر پایداری و فناوری هوشمند (۲۰۱۰ تا امروز) | (۱۳۸۹ تا امروز)
ورود به دهه ۲۰۱۰ برای شرکت ولوو، آغاز یک دگردیسی بنیادین بود، تحولی که این بار نه با تمرکز بر قدرت موتور یا ظرفیت بار یا سیستمهای ایمنی، بلکه با هدفگذاری روی کاهش آلایندگی، دیجیتالیسازی حملونقل و توسعه راهکارهای هوشمند شکل گرفت. ولوو در این دوره با رویکردی آیندهنگر، جایگاه خود را از یک تولیدکننده سنتی کامیون، به یک رهبر در صنعت حملونقل پایدار و فناورانه ارتقاء داد.
یکی از مهمترین دستاوردهای این دوره، معرفی نسل جدید کامیونهای الکتریکی بود. ولوو با عرضه مدلهایی مانند Volvo FE Electric، FL Electric، FH Electric و FM Electric، نشان داد که فناوری حملونقل بدون آلایندگی نهتنها یک شعار تبلیغاتی نیست، بلکه یک استراتژی اجرایی و قابل پیادهسازی است. این کامیونها بهویژه در بخشهای توزیع شهری، جمعآوری پسماند و حملونقل درون شهری بهکار گرفته شدهاند و پاسخگوی نیاز بازارهای اروپایی، آمریکای شمالی و آسیای شرقی هستند.
از سوی دیگر، ولوو سرمایهگذاری سنگینی در توسعه سیستمهای خودران (Autonomous Driving) و اتصال هوشمند خودرو به شبکه (Vehicle Connectivity) انجام داده است. پروژههایی مانند Vera، که شامل کامیونهای خودران بدون کابین برای حمل بار در مسیرهای ثابت هستند، بازتابی از چشمانداز جسورانه ولوو برای آینده صنعت حملونقل است.
در حوزه ایمنی، ولوو همچنان پرچمدار باقی مانده و فناوریهایی چون دوربینهای ۳۶۰ درجه، هشدار خروج از خط، ترمز اضطراری خودکار (AEB) و کنترل پایداری پیشرفته (ESP) را در کلاس کامیون به استاندارد تبدیل کرده است. این ویژگیها، بهویژه در مدلهای جدید سری FH و FM، نهتنها جان رانندگان را حفظ میکنند، بلکه ایمنی سایر کاربران جاده را نیز تضمین میکنند.
در سالهای اخیر، ولوو همچنین متعهد شده تا تا سال ۲۰۴۰ میلادی (۱۴۱۹ شمسی) به کربن صفر کامل در کل زنجیره ارزش خود دست یابد، اهدافی که شامل تولید، مصرف و بازیافت کامیونها میشود.
مروری بر مهمترین مدلهای ولوو در تاریخ
تاریخ ولوو با مدلها و نامهایی گره خورده که هرکدام در زمان خود، نقطهعطفی در صنعت کامیونسازی بودهاند. این کامیونها نهفقط بهخاطر مشخصات فنی، بلکه بهدلیل نوآوری، دوام، و تطبیق با نیازهای روز بازار جهانی شناخته میشوند. در ادامه به مهمترین مدلهایی میپردازیم که مسیر برند ولوو را شکل دادهاند:
Volvo LV Series 1 (1928)
اولین کامیون رسمی ولوو با ظرفیت ۱٫۵ تن و موتور بنزینی، آغازگر راهی بود که بعدها راه را برای تبدیل شدن این شرکت به یک قدرت صنعتی هموار کرد. طراحی ساده اما مقاوم آن برای جادههای اسکاندیناوی، سنگبنای فلسفه مهندسی ولوو شد.
Volvo Titan (1951)
اولین کامیون سنگین ولوو با موتور دیزلی و ترمز بادی. این مدل سهم بزرگی در صادرات ولوو به اروپا و خاورمیانه داشت و آغازگر حضور پررنگ ولوو در کلاس کامیونهای بینشهری بود.
Volvo F88 (1965)
کامیونی انقلابی با طراحی مدرن، کابین خوابدار و ظرفیت بالای حمل بار. این مدل یکی از موفقترین کامیونهای اروپایی دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی بود و تا سالها در ایران نیز حضور پررنگ داشت.
Volvo N10 / N12 (دهه ۷۰)
با طراحی دماغدار و موتور قدرتمند، این سری برای بازارهای خارج از اروپا از جمله آمریکای جنوبی و خاورمیانه توسعه یافت. دوام بالا و قدرت کشش زیاد، آن را به انتخاب محبوبی برای شرایط سخت تبدیل کرد.
Volvo FH12 / FH16 (1993 تا امروز)
معرفی این مدل آغازگر عصر مدرن در کامیونهای ولوو بود. سری FH با فناوریهایی چون I-Shift، طراحی آیرودینامیک، کابین پیشرفته و تمرکز بر ایمنی، نهفقط بازار اروپا بلکه بازار بسیاری از کشورهای توسعهیافته و درحالتوسعه را فتح کرد.
Volvo FM (از ۱۹۹۸ تاکنون)
نسخه سبکتر و چندمنظوره سری FH برای توزیع منطقهای، ساختوساز و خدمات شهری. مدلهای FM معمولا با تکنولوژی مشابه FH اما در کلاس وزنی پایینتر عرضه میشوند.
Volvo VNL (ویژه بازار آمریکا)
طراحیشده برای جادههای گسترده آمریکای شمالی با تمرکز بر راحتی راننده، ایمنی و مصرف سوخت بهینه. این سری یکی از ستونهای فروش ولوو در بازار ایالات متحده محسوب میشود.
Volvo FH Electric / FM Electric (از ۲۰۲۲)
اولین نسل کامیونهای تمامبرقی ولوو با برد تا ۳۰۰ کیلومتر، طراحی شده برای حملونقل درونشهری و منطقهای. این مدلها نشاندهنده ورود جدی ولوو به صنعت حملونقل بدون آلایندگی هستند.
سخن پایانی: چرا ولوو یک برند مرجع در صنعت حملونقل است؟
موفقیت ولوو در بازار جهانی کامیون، نتیجه تصادفی یک نوآوری یا تبلیغات موفق نبوده است؛ بلکه حاصل نزدیک به یک قرن پایبندی به اصول مهندسی، کیفیت ساخت، آیندهنگری و تعهد به پایداری است. ولوو برخلاف بسیاری از رقبایش، همواره یک چشم به جاده و یک چشم به آینده داشته؛ از طراحی اولین کامیون برای زمستانهای سخت سوئد گرفته تا توسعه کامیونهای برقی و خودران برای شهرهای هوشمند.
این برند با شناخت دقیق از نیازهای ناوگانهای تجاری، چه در مسیرهای کوهستانی اسکاندیناوی باشد، چه در جادههای شهری اروپا، چه در بزرگراههای آمریکای شمالی، توانسته محصولاتی طراحی کند که نهفقط پاسخگوی نیاز فنی، بلکه حامی راننده، مالک ناوگان و محیطزیست نیز باشند.
ولوو همچنین موفق شده است میان سنت و تحول توازن برقرار کند؛ نه در گذشته جا مانده و نه آینده را به رویا سپرده. نوآوریهایی چون گیربکس I-Shift، کامیونهای الکتریکی سری FH و FM، پروژههای خودران مانند Vera و سامانههای مدیریت ناوگان پیشرفته، گواهی هستند بر تعهد مداوم این برند به بازتعریف صنعت حملونقل.
در دنیایی که فشارهای زیستمحیطی، هزینههای انرژی و رقابت فناوری روزبهروز پیچیدهتر میشوند، ولوو نهتنها بقا یافته، بلکه پیشرو باقی مانده است. همین استمرار در تعالی است که آن را به یک «برند مرجع» در صنعت کامیونسازی جهان تبدیل کرده است.
- 🙈
- 🙉
- 🙊
- 💛
- ❤
- 💔
- 💯
- 💢
- ✋
- ✌
- 👍
- 👎
- ✊
- 👏
- 👈
- 👉
- 🙏
- 💪
- 🎬
- 🐥
- 🌹
- 🍁
- 🍉
- 🍕
- 🍳
- 🎂
- 🎈
- ☕
- 🌍
- 💩
- 🚗
- ⏰
- ☔
- 📙
- ⭐
- 😀
- 😂
- 😉
- 😊
- 😍
- 😘
- 💋
- 😋
- 😜
- 👀
- 😐
- 😕
- 😎
- 😌
- 😒
- 😬
- 😔
- 😢
- 😭
- 😷
- 😎
- 😨
- 😱
- 😡
- 😠
😊
مشاهده نظرات
X
این ویدیو
×
گزارش تخلف
×در صورتیکه توضیحی در مورد گزارش تخلف دارید در کادر زیر بنویسید
افزودن به لیست پخش
×دانلود اپلیکیشن فیلو
×برای دانلود این ویدیو، اپلیکیشن فیلو را از مارکت ها یا بصورت مستقیم نصب کنید.
در صورتی که اپلیکیشن فیلو را نصب کرده اید؛ برای تماشا یا دانلود این ویدیو وارد اپلیکیشن شده، از منو گزینه اسکن را انتخاب کرده و کد زیر را اسکن کنید.
