حق تحصیل به زبان مادری

روز جهانی زبان مادری، روزی است که یونسکو سعی دارد تا با اتخاذ سیاست‌های سامانمند و صحیح، دولت‌ها را به حفظ زبان‌های مادری تشویق کند، تا مانع از رفتار دولت‌هایی شود که بهای لازم را به زبان‌های مادری نمی‌دهند و با سیاست‌های تبعیض‌آمیز، رسماً یا عملاً پسرفت و حتی نابودی این زبان‌ها را سبب می‌شوند. مطابق برآورد یونسکو، هم اینک `نزدیک به ۴۰ درصد از جمعیت جهان به نظام اموزشی با زبان مادری یا زبانی که آنرا می‌فهمند، دسترسی ندارند و این با وجود مطالعات متعددی است که نشان می‌دهد، اولویت دادن به زبان مادری، فرآیند یادگیری عمومی و همچنین یادگیری زبان‌های دیگر را تسهیل می‌کند.`

حق تحصیل به زبان مادری، یکی از حقوق اساسی انسان‌ها شناخته شده و در میثاق‌های بین المللی، حقوق مدنی و شهروندی، حقوق کودکان، حقوق بشر، حقوق اقلیت‌های ملی و قومی و زبانی و دیگرمنشورهای بین المللی مورد تایید و تاکید قرار گرفته است.

Missing media item.

عبدالستار دوشوكی

سیاست پذیرفته شده و شعار محوری یونسکو این است: `پیش به سوی آینده ای پایدار از طریق آموزش چند زبانه`. بن مایه و تم امسال (٢٠٢١) یونسکو `ترویج چند زبانی برای شمولیت و پیراگیری در آموزش و جامعه` است. این حق قانونی و طبیعی نه تنها در منشورها و قوانین متعدد بین المللی نظیر منشور زبان مادری ، میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی, اعلامیه جهانی حقوق زبانی, و کنوانسیون حقوق کودک تصریح و تائید شده است, بلکه قانون اساسی جمهوری اسلامی (از جمله اصل ۱۵) نیز آن را برسمیت شناخته است . اما جمهوری اسلامی و شوربختانه بهمراه آن بخشی از جامعه مرکز نشین ایران نه تنها شمولیت زبانهای دیگر را بر نمی تابند بلکه با نوعی خودپسندی و خودمحوری منتج از تبلیغات سوء, آن را تهدید امنیتی برای کشور می دانند. یعنی حق ء برسمیت شناخته شده ذاتی و طبیعی دیگران را `تهدید` ی برای `خود` قلمداد می کنند. یعنی در مملکت ء بلوچ و کرد و عرب و ترکمن و ترک و غیره حکومت تعدادی فارس زبان ء مرکزنشین را در `فرهنگستان زبان و ادب فارسی` گرد هم آورده تا رویکرد تبعیض آمیز, ناعادلانه و ظالمانه امنیتی نسبت به مقوله تدریس زبانهای بومی در مدارس استان های اتنیکی را بعنوان خطر و `تهدید ملی` ترویج و تبیین کنند. تو گویی که این مردمان که حدود هشتاد درصد از جمعیت ایران را تشکیل می دهند جزء `ملت` ایران نیستند.