دکتر الهی قمشه ای استوانۀ منشور کوروش در موزۀ بریتانیا

شاهکار بی‌نظیر کوروش در تدوین مبانی حقوق بشر/ استوانۀ منشور کوروش در موزۀ بریتانیا خودنمایی می‌کند.
منشور کوروش هخامنشی، کتیبه‌ای است که روی لوح گلی استوانه‌ای نوشته شده و لقب «اولین منشور حقوق بشر جهان» را دارد. صحبت‌های دکتر الهی قمشه‌ای در مورد اهمیت این منشور را ببینید.
کوروش دوم (576-529 ق.م.م)، معروف به کوروش کبیر، اولین پادشاه و بنیان‌گذار حکومت هخامنشی بود که در 40 سالگی به پادشاهی رسید. او به‌مدت 30 سال (559 تا 529 ق.م.م) بر مناطق وسیعی از آسیا حکومت ‌کرد.

کوروش کبیر نمونه کاملی از صفات اخلاقی را داشت. هرکجا که به‌عنوان فاتح وارد می‌شد، بر‌خلاف فاتحان آشور و بابل نسبت به معابد اقوام بیشترین احترام را نشان می‌داد؛ برای تعمیر و توسعه‌ پرستشگاه‌ها کمک‌های زیادی می‌کرد؛ از هر‌گونه تبعیض نسبت به پیروان ادیان خودداری می‌کرد و اجازه نمی‌داد این احترام بهانه‌ای برای تجاوز‌جویی و قدرت‌طلبی کاهنان شود. او با نهایت دقت این شیوه‌ اخلاقی و انسانی را رعایت می‌کرد و آن را وسیله‌ استحکام قدرت امپراتوری می‌دانست.
استوانهٔ کوروش یا منشورِ کوروش لوحی از گِل پخته‌است که در سال 538 پیش از میلاد به فرمانِ کوروش بزرگ هخامنشی نگاشته شد. این استوانه در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود و بخش‌هایی از آن شکسته و مفقود شده‌است. نسخهٔ دیگری از متنِ استوانه بر روی دو قطعه لوحِ گِلی یافت شده که آن‌ها نیز در مجموعهٔ بابِلیِ موزهٔ بریتانیا هستند و بازماندهٔ نسخهٔ بایگانی‌شدهٔ همین استوانه دانسته می‌شوند.

نیمهٔ نخست این لوح از زبان رویدادنگارانِ بابلی و نیمهٔ پایانیِ آن، سخنان و دستورهای کوروش است که همگی به زبان و خط میخی اکدی (بابلی نو) نوشته شده‌است. این استوانه در سال 1879 میلادی (1258 خورشیدی) در نیایشگاه اِسَگیله در شهرِ بابِلِ باستانی پیدا شده و در موزهٔ بریتانیا در شهر لندن نگهداری می‌شود. نامِ دبیر و نگارنده‌ای که از متنِ استوانهٔ کوروش نسخه‌برداری کرده قیشتی-مردوک بوده ولی نامِ دبیری که متنِ اصلی را نوشته، مشخص نیست.