اهمیت استراتژیک تنگه هرمز | شاهراه انرژی جهان

تنگه هرمز یکی از مهم‌ترین آبراه‌های استراتژیک جهان است که در جنوب ایران و بین شبه‌جزیره عربستان و کشور عمان قرار دارد. این تنگه باریک، دریای عمان را به خلیج فارس متصل می‌کند و به‌عنوان شاهراه اصلی انتقال نفت و گاز منطقه خلیج فارس به بازارهای جهانی شناخته می‌شود. در این مقاله به بررسی اهمیت استراتژیک تنگه هرمز از ابعاد اقتصادی، سیاسی و امنیتی می‌پردازیم.

موقعیت جغرافیایی تنگه هرمز
تنگه هرمز عرضی حدود ۳۹ کیلومتر دارد، اما تنها دو مسیر باریک برای عبور کشتی‌ها در آن تعریف شده که هرکدام تنها حدود ۳ کیلومتر عرض دارند. این محدودیت، تنگه را به گلوگاه مهمی در تجارت جهانی انرژی تبدیل کرده است. حدود یک‌سوم نفت خام صادراتی جهان، از طریق این تنگه عبور می‌کند، که این موضوع نقش حیاتی آن را در بازار جهانی نفت و انرژی نشان می‌دهد.

اهمیت اقتصادی تنگه هرمز
بر اساس آمار آژانس بین‌المللی انرژی، روزانه بیش از ۲۰ میلیون بشکه نفت از این مسیر عبور می‌کند. همچنین گاز مایع (LNG) تولیدی کشورهایی مانند قطر نیز از تنگه هرمز به آسیا و اروپا صادر می‌شود. هرگونه اختلال در عبور و مرور کشتی‌های نفتکش در این تنگه، به طور مستقیم قیمت جهانی انرژی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از این رو، تنگه هرمز یک عامل کلیدی در امنیت انرژی جهانی محسوب می‌شود.

اهمیت سیاسی و نظامی
ایران به‌عنوان یکی از کشورهای دارای مرز مستقیم با تنگه هرمز، نفوذ قابل‌توجهی بر این مسیر دارد. در مواقع بحرانی، مانند تحریم‌های اقتصادی یا درگیری‌های منطقه‌ای، تهدید به بستن تنگه هرمز همواره به‌عنوان یک ابزار بازدارنده توسط ایران مطرح شده است. این مسأله باعث شده که قدرت‌های جهانی، از جمله آمریکا، حضور نظامی خود را در منطقه حفظ کنند تا از باز بودن این مسیر استراتژیک اطمینان حاصل کنند.

رقابت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی
کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، به‌ویژه عربستان سعودی و امارات، همواره تلاش کرده‌اند با ایجاد مسیرهای جایگزین (مانند خطوط لوله از دریای سرخ یا عمان) وابستگی خود را به تنگه هرمز کاهش دهند. با این حال، هیچ‌کدام از این مسیرها نتوانسته‌اند جایگزین کامل تنگه شوند. این نشان‌دهنده اهمیت حیاتی و غیرقابل جایگزینی تنگه هرمز در تجارت جهانی انرژی است.

نتیجه‌گیری
تنگه هرمز نه تنها یک مسیر حمل‌ونقل ساده نیست، بلکه یکی از کلیدی‌ترین نقاط ژئوپلیتیکی جهان محسوب می‌شود. کنترل و ثبات در این منطقه، تأثیر مستقیمی بر امنیت اقتصادی و سیاسی بسیاری از کشورها دارد. بنابراین، تنگه هرمز یک نقطه استراتژیک بی‌بدیل در نقشه ژئوپلیتیکی خاورمیانه و جهان است که توجه دائمی تحلیلگران بین‌المللی را به خود جلب می‌کند.